“Ik vertel verhalen om mensen gepassioneerd te maken”

                                                           Juan- Gomez Jurado

Vanaf 2018 wordt de lezer van thrillers met enige regelmaat getrakteerd op een nieuw boek van de Spaanse auteur Juan- Gomez Jurado. In De Rode Koningin maakt de Nederlandse lezer kennis met Jon Guttierez en Antonia Scott. Omdat de populariteit van Jurado nu groter wordt heeft de Boekerij met De volgende patiënt nu een boek uitgebracht wat al in 2014 is geschreven, maar nog nooit is vertaald.

In 2007 en 2009 zijn er echter al twee boeken van Jurado op de Nederlandse markt verschenen en deze twee verhalen zijn niet zonder slag of stoot de geschiedenis in gegaan. De focus ligt in dit artikel dus op de eerste twee boeken die in het Nederlands zijn vertaald.

Tijdens de jeugd van Juan Gomez-Jurado waren de meeste van zijn vrienden op straat te vinden. Zoals gebruikelijk waren zij voornamelijk aan het voetballen of stiekem wat roken en zorgen dat je niet werd betrapt. 

Niet Gomez-Jurado. Hij bracht zijn vrije tijd voornamelijk door met (veel) lezen. En als zijn vrienden dan aan hem vroegen waarom hij niet mee wilde voetballen, dan antwoordde hij dat hij om zijn droom waar te maken om journalist te worden, hij veel moest lezen. 

“Wie wil er nu niet Clark Kent zijn?” 

Achteraf zou hij in een interview met de Spaanse versie van Forbes wel schoorvoetend toegeven dat hij wat meer van zijn jeugd had moeten genieten en meer met zijn vrienden op moeten trekken. Maar op dat moment was hij gelukkig, als hij met zijn neus in de boeken koen duiken.

Gomez-Jurado werd geboren op 16 december 1977, in een periode dat Spanje zich langzaam ontworstelde aan het fascistische regime van Franco. Met name in zijn geboortestad Madrid was dit een enorme verandering, want Madrid werd gezien als het kwaadaardige centrum van de praktijken van het Franco-regime. 

Met het opgroeien van Juan, veranderde ook Spanje. De staatscensuur werd verwijderd en schrijvers waren eindelijk weer vrij om hun ongebreidelde mening op papier te zetten en te publiceren. Hierdoor zou Spanje een steeds belangrijkere plaats gaan innemen in de Europese literatuur.

Ook aan Gomez-Jurado was deze vrijheid goed besteed, want hij kon in zijn jeugd lezen wat hij wilde. Dit stond haaks op zijn zeer religieuze opvoeding en door het lezen begon ook hij zijn twijfels te krijgen bij het lijdzaam volgen van de religie.

Zijn jeugddroom kwam uit: hij werd na zijn studie journalist en hij ging als columnist werken bij achtereenvolgend “La Voz de Galicia”, voor het Spaanse ABC en was hij als journalist werkzaam bij diverse radio- en tv-stations, zoals Canal + en Radio Espagna.

Maar de journalistiek kon de permanente honger naar het schrijven niet voldoende stillen en dat kon volgens hem alleen maar door het schrijven van boeken. Hij begon met het schijven van korte verhalen, waarvan het grootste gedeelte alleen ooit de prullenbak te zien kreeg. Maar met een van zijn korte verhalen won hij de in Spanje prestigieuze prijs, Gran Premio de novela Ciudad Torrevieja (een kustplaats in het zuidoosten van Spanje op ongeveer 50 km van Alicante). Deze prijs leverde hem een fikse som euro’s op, genoeg om de tijd te nemen voor zijn eerste thriller te schrijven.

In 2007 verscheen Espia de Dios, wat later in de Nederlandse vertaling Spion van God zou gaan heten. Het verhaal speelt zich af in het Vaticaan waar in het voorjaar van 2005 Paus Johannes Paulus II is overleden. Alle kardinalen zijn uit alle windstreken naar Rome gereisd om een nieuwe Paus te kiezen. Maar tussen alle het volk wat het ceremonieel van de keuze van een nieuwe Paus van dichtbij wil meemaken, loopt ook een gevaarlijke seriemoordenaar. Deze heeft het vooral voorzien op verschillende kardinalen, die op de meest brute wijze worden vermoord.

Om geen onnodige onrust te veroorzaken wordt Ispettora Paola Dicanti ingeschakeld, die haar opleiding bij de FBI heeft gehad en alles weet van daderprofilering. Zij speelt een belangrijke rol bij het vinden van de gestoorde moordenaar.

Gomez-Jurado heeft voor dit verhaal gekozen om feiten en fictie met elkaar te vermengen. Met name het overlijden van de Paus en de daaropvolgende stoelendans die tot aan het verschijnen van de befaamde witte rook uit de schoorsteen duurt, wordt knap en beklijvend door de Spaanse auteur gereconstrueerd.

Dat het thrillerdebuut van Juan- Gomez geruisloos zijn weg naar de lezers kon vinden, was eerst niet vanzelfsprekend. Maar toen de katholieke kerk zich tegen het boek ging afzetten, was dit het startschot om de nieuwsgierigheid van de Spaanse lezers op te wekken. Slechte reclame is immers ook reclame…

Met name het feit dat de dader van deze seriemoorden, Viktor Karoski, een preister was met heftige pedofiele trekjes, werd als een belediging voor de katholieken gezien. Het boek laat een gedetailleerd portret zien van het Saint Matthew ’s Institute, wat als fictie is beschreven. Maar in feite een kopie is van het Amerikaanse instituut in Maryland, wat zich met name bezighoudt met het rehabiliteren van priesters die zijn aangeklaagd voor seksuele handelingen. Deze extra aandacht leidde ertoe dat het boek een groot succes werd en ook in diverse andere talen werd uitgebracht, waaronder dus het Nederlands. 

Dat de onrust rond dit boek daarmee ten einde was kan men rustig wishfull thinking noemen. Toen het verhaal in het Pools werd vertaald en werd uitgebracht, namen de protesten weer in alle hevigheid toe. In Polen vond men vooral dat de nalatenschap van Paus Johannes Paulus II werd bedoezeld.  Deze Paus was afkomstig uit Polen en met dit boek werd zijn goede naam toch onderuitgehaald. De katholieke kerk in Polen wilde het boek laten verbieden, maar zover is het nooit gekomen.   

Spion van God werd in zijn algemeenheid goed ontvangen en kreeg best wel positieve recensies. Een kritiekpunt wat is een aantal recensies terugkwam was dat het fictieve gedeelte soms wel flink over de top is beschreven. Wat ook opvallend genoemd kan worden was dat het boek juist in de Verenigde Staten een succes was. Bij Booklist werd het boek zelfs voorzien van een beoordeling met ‘First-rate thriller’.

In 2009 bracht Gomez-Jurado zijn tweede thriller uit, Contrato con Dias, wat later in het Nederlands de vertaling Contract met God mee zou krijgen. Een excentrieke miljonair financiert een expeditie naar de woestijn in Jordanië om op zoek te gaan naar de verdwenen Ark des Verbonds. Het Vaticaan sommeert priester Anthony Fowler, CIA-agent en ook agent bij de Heilige Alliantie, om te infiltreren in de expeditie. Al snel wordt duidelijk dat deze expeditie niet bepaald op een warm welkom kan rekenen in Jordanië.  Er zijn zelfs sterke aanwijzingen dat er een aanslag wordt voorbereid om deze tocht te laten stoppen.

Evenals in Spion van God worden feiten en fictie vermengd en dat met name in het gebruik van de Heilige Alliantie, de geheime dienst van het Vaticaan. Dat is een kleine dienst maar met heel veel macht. Daarnaast zijn ze heel goed in het buiten schot blijven als het gaat om het nemen van verantwoordelijkheid. Deze wordt meestal afgeschoven op bevriende geheime diensten, die beter tegen een stootje kunnen.

Contract met God is gebaseerd op een grafische novelle van Will Eisner. Dit is voor Gomez-Jurado de inspiratiebron geweest voor zijn tweede thriller. Het is niet toevallig dat hij zijn verhalen een sterk religieus tintje meegeeft, maar wel zo dat hij altijd de kritische noot richting het geloof nooit uit de weg zal gaan.

Hij heeft een zeer religieuze jeugd gehad, maar naarmate hij ouder wordt ging hij zich steeds meer afvragen of hij ten aller tijden blindelings achter het geloof kan blijven staan. Wat er uiteindelijk voor zorgde dat hij zijn geloof niet heeft afgezworen, maar niet meer het extreme vanuit zijn jeugdbeleid. Met name ook de tegenwerking vanuit de katholieke kerk tijdens Spion van God, heeft ervoor gezorgd dat hij kritischer tegen het geloof in zijn algemeenheid is gaan aankijken.

Met zijn boek Contract met God won Jurado diverse prijzen en in die periode was zijn naam net zo populair als die van Ruiz Safon en Javier Sierra. Zijn naam was definitief gemaakt in literaire kringen en daarna is het niet meer stil geweest rond zijn persoon. Tenminste in Spanje. Want stiekem blijft het ergens opvallend dat zijn daar opvolgende vijf boeken geen vertaling in het Nederlands hebben gekregen, maar meer op de Engelstalige markt is gericht. In West-Europa werd het dus redelijk stil rond Gomez-Jurado. Totdat in 2018 Reina Roja uitkwam, wat werd vertaald in De Rode Koningin. Hiermee is een begin gemaakt met de serie met Jon Guttierez en Antonia Scott. En we weten dat het daarna snel ging met de definitieve vestiging van de thrillernaam Juan Gomez-Jurado…