Interview - Andy McNab

• 08 juli 2020
• Interview
• Marinus van de Velde

Interview - Andy McNab

Andy  McNab Andy McNab diende jarenlang bij de Special Air Service en vocht onder andere in Irak en Noord-Ierland. Hij werd wereldberoemd door zijn boek Bravo Two Zero, over een patrouille van de SAS die in Irak op zoek ging naar Scud raketten. Tijdens de patrouille werden zijn patrouille en hij ontdekt en McNab werd gevangengenomen. Na zijn loopbaan in het leger ging McNab schrijven. Hij werd beroemd door zijn actiethrillerreeks met Nick Stone in de hoofdrol (lees hier onze recensies nog eens terug).

Zijn nieuwste boek, Machtsspel, komt in juli uit bij A.W. Bruna. Hoog tijd om McNab wat vragen te stellen. Op de vraag waarover Machtsspel gaat, reageert McNab enthousiast. Het boek gaat over ‘de kleine man’. James Mercers familie is financieel aan de rand van de afgrond geraakt door de praktijken van de banken waarin zij hun vertrouwen hadden gesteld. Mercer pikt dit niet en zet alles op alles om het verdwenen kapitaal tot op de laatste cent terug te halen. Op wat voor manier dan ook. Maar zijn kruistocht zet kwaad bloed bij zijn slachtoffers – de mensen achter de schermen, de rijkste en machtigste mannen ter wereld. Terwijl Mercer een crew samenstelt voor een allerlaatste diefstal, de klus die het tij voor zijn familie definitief zal doen keren, sluit langzaam maar zeker het net zich rondom hem. Met andere woorden, Mercer steelt terug wat van hem is. “Het gaat om miljonairs in de tech wereld, in de wereld van bankiers.

Het is een verhaal dat op waarheid gestoeld is. Het gebeurt namelijk in het echt ook. Banken die van de gewone man stelen”. Mercer is met opzet een gewone man, zo stelt McNab. Eigenlijk is het een normale vent, geen superheld. Hij werkt in de aannemerswereld. “Voor nu is het standalone verhaal,” zo gaat McNab verder. “De uitgever wilde dat graag.” En goed nieuws; het boek wordt ook verfilmd. Misschien dat er, als het een succes is, nog een tweede deel komt. “Dat zien we dan wel weer,” gaat de Brit rustig verder. In een interview met de Britse krant The Guardian zei McNab ooit dat zijn lezersleeftijd 11 jaar was, toen hij het leger in ging. Hoezo? “Ik ging op mijn zestiende het leger in. Eindelijk, zei ik tegen mezelf. School had nooit mijn aandacht. Ik vond het niet leuk. Eigenlijk was het een soort wachtruimte voor me, ik zat te wachten tot ik verder kon. En toen ik het leger in kon, kon ik niet eens een krant lezen. Ik dacht dat het zo hoorde en blufte tegen mezelf.” En toen startte de basisopleiding van het leger en leerde hij lezen. Dat deed het leger slim volgens McNab; als je verder wilde, moest je toch echt kunnen lezen. En hij wilde de beste soldaat worden, dus moest hij wel.

School heeft me in de steek gelaten, zei hij in hetzelfde interview. Hoe bedoelt hij dat? “Simpel. Het schoolsysteem in Engeland was net op de schop gegaan. Er was sprake van een nieuw systeem waarin alle kinderen bij elkaar werden geplaatst; slim en minder slim door elkaar heen. Het idee hierbij was dat de slimmeriken de minder intelligente scholieren wel mee zouden krijgen. Nou, nee dus. Op een school van 2.000 kinderen is dat vragen om moeilijkheden.” Wat ook niet hielp, was dat er geen sprake van continuïteit was. Elke dag een nieuwe leraar. En die leraren focusten zich vooral op de kinderen die ijverig waren. “En dat was ik niet. Ik was lui. En daar heb je je spreekwoordelijke vicieuze cirkel.” En toen kwam McNab dus in het leger. Hoe veranderde lezen zijn leven? “O, dat veranderde totaal. Het eerste boek dat ik in het leger las was voor tienjarigen. En eigenlijk was ik geen uitzondering. We hadden een geweldige leraar. Zijn theorie? Elke keer dat je leest, word je slimmer. Ook al is het een poster of een stripverhaal. Het helpt. Want kennis is macht. En als je kennis vergaart, bepaal jij wat je doet. En niet degenen die dat voor jou willen bepalen. Na drie maanden was ik om. Het was geweldig. Vanaf toen ging het snel beter met me.”

Dus het leger was goed voor hem, concludeert McNab. Een geweldige tijd, al kijkt hij niet met plezier terug op de eerste maanden. “Nee, man. dat was alleen maar marcheren enzo. En scheren, elke dag. Terwijl ik dat helemaal niet nodig had want ik had geen gezichtshaar. Dus ik haalde steeds mijn gezicht open. Maar die discipline? Ik snap nu waarvoor dat goed was.” We raken in gesprek over zijn legerperiode en ook de periode bij de Special Air Service passeert -natuurlijk- de revue. Hij werd bekend met zijn boek Bravo Two Zero over de mislukte missie in 1991 in Irak. Het boek is verfilmd met Sean Bean als Andy McNab. Wat vond hij van de film? “O, de film was prima hoor. Sean Bean was best goed. Alleen dat accent…ik kom uit het zuiden terwijl Bean helemaal uit Yorkshire komt. Dat accent leek dus nergens op. Maar goed, verder was de film prima.” Zijn eerste fictieboek kwam in 1998 uit, in het Nederlands uitgebracht als Total control.

Nu zijn we inmiddels 22 jaar verder. McNab heeft zich als schrijver in die periode sterk ontwikkeld, zegt hijzelf. In die tijd had hij werk bij de film. De regisseur van de film waaraan hij werkte, Heat, heette Michael Mann. “Waar hij me bij hielp, was het denken in structuur. Kijk, Bravo Two Zero was een waargebeurd verhaal. Die structuur liep van A tot Z vanzelf. Maar een thriller moet je zelf uitdenken.” Mann gaf McNab de tip mee te denken in beelden. In fictieve boeken projecteert de lezer een verhaal in beelden voor zich. Dus Michael Mann gaf beginnend auteur McNab mee een boek te benaderen als een film. “Met een proloog, met scenes en een epiloog. En de afsluiting van elk hoofdstuk? Dat is een reclame. De lezer wil snel door naar het volgende hoofdstuk en de rest van de film zien.” Ook belangrijk; stop wanneer het saai wordt voor de lezer. Een voorbeeld? “Nick Stone gaat een kamer binnen waar een gevecht gaat plaatsvinden. De kunst is de lezer eerst voor te schotelen hoe de kamer eruit ziet. Dus Stone loopt binnen, doet de deur dicht. Kijkt de kamer door en loopt naar een tafeltje om wat te drinken te pakken. Dan gaat hij op de bank zitten en begint het gesprek. Als het daarna ontaardt in een gevecht, hoef je als auteur de lezer niet meer uit te leggen hoe de kamer eruit ziet. Dat heb je al gedaan en dus gaat de focus compleet naar het gevecht.”

Toch leert McNab als auteur nog steeds. Als er een documentaire of talkshow over storytelling op teelvisie is, kijkt hij steevast. Want elk detail telt in een verhaal, zo betoogt McNab. Over actiethrillers gesproken. Chris Ryan, ook auteur, zat in dezelfde patrouille als Andy McNab. Hebben de twee nog contact? “Nee,” weet McNab redelijk resoluut. “Ryan woont ergens in het noorden van Engeland en eigenlijk spreken weinig mensen hem meer”. Case closed. Wat opvallend is, is dat er geen foto’s van Andy McNab zijn te vinden. En ook zijn naam schijnt fictief te zijn. Waarom is dat, vragen we hem. “Dat stamt uit de tijd dat ik in Noord-Ierland vocht. Na mijn tijd in het leger en ook na mijn uitzending met de SAS naar Noord-Ierland werden ik en een maatje benaderd om nogmaals naar Noord-Ierland te gaan. De eenheid waar ik toetrad, was de 14th Intelligence Company. We deden undercoveroperaties in Noord-Ierland. En omdat ik uit de achterstandswijken stamde, kon ik goed opgaan in de mindere wijken van Belfast en Londonderry. Dat waren de steden waar het spannend was tijdens The Troubles. En daar ging ik dus undercover. Na die uitzending ontving ik doodsbedreigingen. Nu nog steeds, trouwens. Elke twee tot drie jaar komt er, naast de gebruikelijke bedreigingen van malloten, ook wel een echt serieuze bedreiging binnen. Vandaar.” Terug naar het schrijven.

Hoe kwam zijn protagonist Nick Stone, die in een kleine twintig actiethrillers terugkomt, tot leven? McNab geeft aan dat het personage wel is geëvolueerd gedurende de boeken, maar dat het beginpunt nog steeds overeind staat; Nick Stone is een antiheld. Anders dan James Bond die champagne drinkt en in dure auto’s rijdt, reist Stone met de trein en eet het liefst een Big Mac en drinkt cola. Nick Stone is eigenlijk een uitvinding van McNab als zichzelf in papiervorm. Ook hij ging op zijn zestiende het leger in, en vocht in de SAS. Na zijn diensttijd voelde hij zich verloren en probeerde als buitenstaander in het normale leven te integreren. Dat lukt maar ten dele; Stone laat zich gebruiken en misbruiken voor de meest uiteenlopende opdrachten. Soms tegen en soms met zijn wil. Zien we het personage Tom Buckingham nog een keer terug, die we kennen van bijvoorbeeld Alarmfase Rood? “Jazeker, maar eerst op het witte doek. SAS: Red Notice zit nu in de post-productie en komt binnenkort uit. Ik heb daar wel zin in. Er spelen goede acteurs in mee. Zelf ben ik betrokken geweest als adviseur bij de film. Bijvoorbeeld om de acteurs uit te leggen hoe je in bepaalde situaties moet reageren. En hoe de vijand reageert, zodat ze daar qua acteren hun voorbeeld mee kunnen doen.”

McNab werkte ook samen met co-auteur Kym Jordan. Het leverde De Afghanistan missie en Het Taliban offensief op. Hoe heeft hij deze samenwerking beleefd? “Dat was best gaaf om te doen. Kijk, ik ging na 9/11 een aantal keren naar Afghanistan om mee te gaan met Britse militairen op missies daar. Het ging me daarbij meer om de verhalen achter de soldaten dan om de actie, want dat kende ik wel. Ik ontmoette Kym Jordan, een geweldige vrouw. Zij had al jaren ervaring in Afghanistan want ze werkte voor de lokale radio. Ze deed uitzendingen van onder andere soap opera’s. Toen ze aangaf geïnteresseerd te zijn in een samenwerking, hebben we dat opgezet. Zij deed de ‘burgerkijk’ en ik de ‘militaire kijk’. Dat leverde twee mooie boeken op.”

Lees McNab zelf thrillers? “Nee, eigenlijk niet. Ik heb daar twee redenen voor. De eerste is dat ik jaloers zou worden als ik een beter boek dan die van mezelf zou lezen. Dan zou ik pissig zijn, haha. De tweede reden is dat ik niet onbewust iemand anders stijl in mijn boeken wil verweven nadat ik het las. Ik wil dicht bij mezelf blijven. Ik lees overigens wel veel non-fictie. Zo zag ik laatst een documentaire over Homerus. Daarna las ik Odyssee. Wat een geweldig boek was dat.”

Of Nick Stone nog terugkeert in een nieuw boek? Jazeker, zegt McNab. Dat zou al in 2020, maar door COVID-19 is dat in de war geschopt. Waarschijnlijk keert de protagonist in september 2021 terug. Gelukkig, want we missen hem.